Jak karmić kota z chorymi nerkami?

 Jeśli nasz kot cierpi na zaburzenia pracy nerek –  odpowiednie postępowania dietetyczne, może opóźnić dalszy postęp choroby, przeciwdziałać jej objawom oraz poprawić jakość życia.  Na zwrócić uwagę przy wyborze karmy i jak karmić koty z chorymi nerkami?

Choroba nerek u kota to stan, w którym dochodzi do morfologicznych lub czynnościowych zmian w jednej lub obu nerkach. Rozwój choroby może być skutkiem infekcji bakteryjnych, cukrzycy, zaburzeń immunologicznych, odczuwanego przez zwierzę długotrwałego stresu, stosowania niektórych leków. Problemy z funkcjonowaniem nerek zdarzają się też częściej kotom starszym oraz należącym do predysponowanych ras (Maine Coon, koty perskie, abisyńskie, syjamskie, rosyjskie błękitne). Zarówno upośledzenie czynności, jak i uszkodzenie nerek prowadzi do niedostatecznego usuwania z organizmu związków azotowych (mocznik, kreatynina) i ich patologicznego stężenia we krwi. Ponadto zaburzenia pracy nerek skutkować mogą niedostatecznym wydalaniem z organizmu potasu, zaburzeniem metabolizmu wapnia i fosforu, a także anemią.

Objawy

Do objawów w chorobach nerek zalicza się zmniejszenie apetytu, wymioty, apatię, utratę wagi, a u niektórych zwierząt mogą także wystąpić biegunki i zaburzenia neurologiczne. Objawy te widoczne są zazwyczaj dopiero w poważnych stadiach choroby. Diagnostyka chorób nerek obejmuje badania parametrów krwi oraz moczu, a wczesne wykrycie zaburzeń pracy tego narządu pozwala na wdrożenie odpowiedniego postępowania dietetycznego, które może opóźnić dalszy postęp choroby, przeciwdziałać jej objawom i poprawić jakość życia chorego kota.

Postępowanie dietetyczne

Postępowanie dietetyczne w chorobach nerek ma za zadanie utrzymać odpowiedni balans azotu w organizmie zwierzęcia, unormować poziom fosforu, pH i ciśnienia krwi, zminimalizować kliniczne, biochemiczne i fizjologiczne skutki choroby i zapewnić odpowiednie nawodnienie i odżywienie organizmu. W tym celu najczęściej stosowane są diety o zmniejszonych poziomach białka, fosforu i sodu, ze zwiększoną zawartością tłuszczu, kwasów tłuszczowych omega-3 i potasu. *Należy pamiętać, że każdy przypadek choroby wymaga indywidualnego podejścia – dieta musi uwzględniać trwające leczenie, być dostosowana do potrzeb danego pacjenta i na bieżąco modyfikowana wraz ze zmianami stanu zdrowia kota.

Woda

W żywieniu kotów z chorobami nerek (a także w zapobieganiu ich wystąpienia) kluczowe jest dbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu i zapobieganie nadmiernej koncentracji moczu. W tym celu ważne jest nie tylko zapewnienie zwierzęciu stałego dostępu do wody, ale także zwiększenie zawartości płynów w przyjmowanej przez nie karmie. Z tego względu koty, u których stwierdzono zaburzenia pracy nerek lub mające predyspozycje do ich wystąpienia powinny być karmione pokarmem wilgotnym (mokra karma).

Białko

Nadmiar białka w diecie i jego wykorzystanie jako źródła energii skutkuje produkcją mocznika, który następnie musi zostać wydalony przez nerki. Podobnie, gdy zwierzę nie otrzymuje wystarczającej ilości kalorii w diecie, na energię zostaje przekształcone białko budujące jego organizm, co również skutkuje syntezą mocznika. Rolą postępowania dietetycznego jest więc dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości białka i optymalnej ilości energii w postaci innej niż białko w celu zapobiegnięcia wykorzystaniu tkanek organizmu jako energii.
Decyzja o zmniejszeniu udziału białka w diecie musi być podyktowana aktualnym stopniem upośledzenia funkcji nerek i występującymi objawami. Koty naturalnie wymagają dość wysokiego poziomu białka w diecie i nie są zdolne zaadaptować się do pokarmów niskobiałkowych. Zmniejszenie poziomu białka w pokarmie powinno nastąpić jedynie do takiego stopnia, by umożliwiało to kontrolę nad poziomem mocznika we krwi i objawami klinicznymi. Powinno być także połączone z ciągłym monitoringiem stanu odżywienia organizmu – w przypadku  utraty wagi, masy mięśniowej czy wystąpieniu anemii, poziom białka w diecie powinien być podwyższony, by zapobiec wyniszczeniu organizmu. Zalecany poziom białka w karmach dla kotów z chorymi nerkami to 28-35% suchej masy pokarmu.
Nie tylko ilość białka jest ważna. Źródła białka wykorzystywane w diecie kotów z chorobami nerek powinny charakteryzować się wysoką strawnością i wartością biologiczną. Są to przede wszystkim jaja i chude mięso mięśniowe. 

Tłuszcz

Diety dla kotów z chorobami nerek powinny zawierać wystarczającą ilość energii pochodzącej z innych składników pokarmowych niż białko. Tłuszcz jest doskonałym źródłem energii dla kotów, dodatkowo zwiększa smakowitość pokarmu. Jednak zbyt wysoka podaż tłuszczu może prowadzić do hiperlipidemii, która może przyczyniać się do postępu choroby.

Kwasy tłuszczowe omega-3

Dieta bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (EPA i DHA) może być pomocna w spowolnieniu postępu choroby nerek. Kwasy omega-3 mają działanie przeciwzapalne i renoprotekcyjne, a w odpowiedniej dawce mogą wpływać pozytywnie na ciśnienie krwi.  Dostępne obecnie badania wskazują, że stosunek kwasów omega-6 do omega-3 w diecie kotów z zaburzeniami pracy nerek powinien wynosić od 7:1 do 1:1, a zawartość omega-3 w karmie powinna stanowić 0,4-2.5% suchej masy. Najlepszym źródłem EPA i DHA są oleje z ryb zimnowodnych (np z łososia).

Fosfor

Nieprawidłowo funkcjonujące nerki mają obniżoną zdolność do wydalania fosforu z organizmu. Może to skutkować tworzeniem się kryształów fosforanowo-wapniowych w nerkach i innych tkankach miękkich, co w efekcie może przyspieszyć rozwój choroby.
W przypadkach niewielkich zaburzeń pracy nerek ograniczenie podaży białka w karmie jest wystarczające do osiągnięcia właściwego poziomu fosforu. Jednak przy postępie choroby może okazać się konieczne wprowadzenie do diety związków wiążących fosfor – do najczęściej stosowanych należą wodorotlenk glinu i węglan glinu.

Potas

U kotów z chorobami nerek często stwierdza się nieprawidłowy poziom potasu. Niedobory potasu wywołane brakiem apetytu, wymiotami czy nadmiernym oddawaniem moczu prowadzić mogą do funkcjonalnych i morfologicznych zmian w nerkach i zwiększenia syntezy amoniaku.  Zawartość potasu w diecie kotów z zaburzeniem pracy nerek powinna wynosić 0,7-1,2% suchej masy. W poważnych przypadkach hipokalemii możliwa jest także dodatkowa, doustna suplementacja potasu.

Antyoksydanty

Stres oksydacyjny może przyczynić się do szybszego postępu choroby poprzez uszkodzenie nerek. Dodatek antyoksydantów, takich jak witamina E i C oraz wspomnianych wcześniej kwasów tłuszczowych omega-3 może spowalniać postęp choroby lub zapobiegać jej wystąpieniu u zdrowych kotów.
Minimalna zawartość witaminy E w karmach dla kotów z zaburzeniami pracy nerek wynosi 500 IU/kg suchej masy, a zawartość witaminy C powinna wynosić 100-200 mg/kg suchej masy.

Inne składniki

W przypadku chorób nerek należy również zadbać o ograniczoną zawartość sodu w karmie (poniżej 0,4% suchej masy), która pomoże w regulacji ciśnienia krwi, a także o dostarczenie wraz z pokarmem odpowiedniej ilości fermentowalnego włókna (pulpa buraczana, fruktooligosacharydy, guma arabska), które może przyczynić się do zwiększonego wydalania azotu z kałem. W przypadku wystąpienia kwasicy metabolicznej wskazany jest dodatek związków buforujących (wodorowęglan sodu, cytrynian potasu) do pokarmu w celu unormowania równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.

Komercyjna czy domowa?

Komercyjne karmy weterynaryjne dedykowane kotom z chorobami nerek są zbilansowane pod względem zawartości składników pokarmowych i zawierają szereg funkcjonalnych dodatków mających zapobiegać dalszemu postępowi choroby. Dzięki szerokiej gamie produktów dostępnych na rynku możliwy jest wybór karmy odpowiadający aktualnemu stanowi i potrzebom kota. Karmy te mogą być jednak niechętnie pobierane przez zwierzę, co w przypadku wyniszczenia organizmu i braku łaknenia u pacjentów z chorymi nerkami może być bardzo problematyczne. Wybór karmy weterynaryjnej należy wyłącznie do lekarza weterynarii prowadzącego leczenie zwierzęcia.
Dieta domowa odznacza się wysoką strawnością i dużą smakowitością. Przy jej stosowaniu możliwe jest wprowadzanie koniecznych modyfikacji wynikających ze zmieniającego się stanu pacjenta. Jednak skomponowanie odpowiedniej diety i jej stosowanie wymaga dużo czasu, uwagi i wiedzy, musi się także odbywać pod ścisłą kontrolą dietetyka współpracującego z lekarzem weterynarii prowadzącym dane zwierzę.

Podsumowanie

Postępowanie dietetyczne jest nieodłączną częścią leczenia kotów z chorobami nerek. Kluczowymi elementami diety są zmiany w poziomie białka, fosforu, tłuszczy i antyoksydantów dostosowane do aktualnego stanu danego zwierzęcia i występujących objawów. Po ustaleniu właściwego sposobu żywienia konieczne jest stałe monitorowanie parametrów krwi i moczu chorego zwierzęcia.