Karmy bezzbożowe dla kotów

„Czy ta karma jest bez zbóż?” – to aktualnie jedno z najczęściej zadawanych pytań przez opiekunów kotów w sklepach zoologicznych. Czym charakteryzują się karmy bezzbożowe? Dlaczego tak często wybierane są przez kocich opiekunów? 

Trend na karmy bezzbożowe

Niewątpliwie trend na produkty bezzbożowe w żywieniu zwierząt towarzyszących związany jest z coraz większą popularnością diet bezglutenowych w żywieniu ludzi. Mimo że tylko niewielka część populacji ludzkiej cierpi na nietolerancję tego składnika, coraz więcej osób decyduje się na wykluczenie go z diety. Trend ten przekładany jest na żywienie domowych czworonogów, co wymusiło na producentach karm poszerzenie ich oferty o diety bezzbożowe. Warto jednak zaznaczyć, że karmy „grain-free” to znacznie szersze pojęcie od „gluten-free”. W żywieniu kotów stosowanie karm bezzbożowych będzie związane nie tylko z samym brakiem glutenu w danym produkcie, ale przede wszystkim z tym, że tego typu karmy charakteryzują się większą zawartością mięsa i ograniczoną ilością węglowodanów w porównaniu do karm zbożowych.

Zboże czy nie zboże?

Zanim przejdziemy do omawiania karm „grain-free”, warto wspomnieć czym w ogóle są zboża. Zboża to rośliny uprawne, które charakteryzują się wysoką zawartością skrobi. Ta cecha sprawia, że są wykorzystywane do szeroko pojętych celów konsumpcyjnych – wszak skrobia jest głównym węglowodanem w diecie człowieka. W przemyśle petfood zboża wykorzystywane są w produkcji przede wszystkim karm suchych, w których stanowią źródło węglowodanów, a zawarta w nich skrobia pozwala na utrzymanie struktury zwartych granulek. Do najbardziej popularnych zbóż używanych w produkcji karm należą: pszenica, żyto, owies, kukurydza, jęczmień, sorgo, proso, a także ryż. W nomenklaturze możemy znaleźć dodatkowe pojęcie zbóż rzekomych. Są to rośliny przez niektórych nazywane „pseudozbożami”, które różnią się od zbóż tym, że nie są trawami. Jednak wytwarzane przez nich nasiona są bogate w skrobię podobnie do ziaren zbóż. Popularne zboża rzekome w karmach dla zwierząt towarzyszących to amarantus, gryka oraz komosa ryżowa.

Krótka charakterystyka karm bezzbożowych

Ze względu na zawartość lub brak zbóż w składzie, karmy dostępne na rynku możemy podzielić na bezzbożowe i zbożowe. Kategoryzacja ta nie będzie jednak dotyczyła wyłącznie karm suchych. Karmy mokre nie muszą w swoim składzie zawierać tylko mięsa, możemy tam znaleźć również węglowodany – czy to w postaci zbóż, czy roślin strączkowych, innych warzyw lub owoców. Do karm bezzbożowych będą zaliczały się produkty pełnoporcjowe, w których składzie nie powinny znaleźć się rośliny zbożowe, czyli np. kukurydza, pszenica, żyto, proso, owies i ryż. Zasada ta jednak nie dotyczy zbóż rzekomych. Na sklepowych półkach można znaleźć produkty opisane jako „grain-free”, w skład których wchodzą pseudozboża. Może to wynikać z ich prozdrowotnego działania na organizm kota lub wartości indeksu glikemicznego. Jeśli jednak chcemy, aby karma naszego czworonoga  była całkowicie pozbawiona zbóż oraz pseudozbóż, przed zakupem musimy uważnie przeanalizować skład wybranego produktu.

Karmy „grain-free” preferowane są najczęśćiej przez tych kocich opiekunów, którzy poszukują diety jak najbardziej podobnej do diety kotów dziko żyjących. Obserwując tendencje w sektorze karm bezzbożowych, można zauważyć, że produkty te rzeczywiście zazwyczaj charakteryzują się większą zawartością mięsa, a tym samym ograniczoną ilością węglowodanów. Dzięki temu karmy te idealnie wpisują się w założenie żywienia podobnego do „naturalnej” kociej diety. Niektóre bezzbożowe produkty opierają się także na jednym źródle białka pochodzenia zwierzęcego, czyli są dodatkowo monoporoteinowe. W wielu przypadkach jest to białko pochodzące z rzadziej spotykanych gatunków mięs, takich jak: przepiórka, królik, dziczyzna czy różne gatunki ryb. Te czynniki sprawiają, że karmy bezzbożowe są częstym wyborem wśród opiekunów kotów cierpiących na alergie pokarmowe. Diety bez zbóż mają również ograniczoną ilość węglowodanów, które dodatkowo charakteryzują się niskim indeksem glikemicznym, co odgrywa istotną rolę w żywieniu kotów z cukrzycą, a także otyłością.

Alternatywne źródła węglowodanów

Karmy bezzbożowe, tak jak wszystkie karmy suche, będą zawierać węglowodany. Będą one jednak pochodzić z alternatywnych źródeł. Do najczęściej wybieranych przez producentów składników węglowodanowych należą rośliny strączkowe, takie jak groch, soczewica czy ciecierzyca, a także ziemniaki, bataty i topinambur. Rośliny te charakteryzują się wysoką zawartością skrobi, która niezbędna jest do ekstruzji, czyli procesu tworzenia karm suchych. Ich wybór jest również nieprzypadkowy – wiąże się z nim jeszcze kwestia, wspomnianego już wcześniej, indeksu glikemicznego (IG).

Indeks glikemiczny to wartość, która pozwala sklasyfikować żywność na podstawie jej wpływu na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po ich spożyciu. Określa on szybkość zwiększenia jej stężenia w porównaniu z tym, które następuje po spożyciu tej samej ilości węglowodanów w postaci czystej glukozy. Uwzględniając wartość indeksu glikemicznego, produkty spożywcze dzielimy na 3 kategorie: o niskim IG (≤50), o średnim IG (55-70) oraz o wysokim IG (>70). Najkorzystniejsze w żywieniu kotów wydają się produkty charakteryzujące się niskim indeksem glikemicznym, dzięki którym energia po spożyciu karmy uwalniana będzie w sposób stopniowy. Na wartość tego indeksu wpływ ma wiele czynników. Do najbardziej kluczowych, w przypadku karm dla kotów, należy postać fizyczna produktu, wielkość cząstek skrobi, ilość pozostałych składników odżywczych, a także czas obróbki termicznej. W tabeli poniżej przedstawiono szacowane wartości IG (wiele zależy od ich formy, stopnia rozgotowania itp. stąd nie określamy ich konkretnych wartości, tylko kategorie) dla wybranych źródeł węglowodanów stosowanych w karmach dla kotów.

Węglowodany w diecie kota domowego

Podawanie kotom węglowodanów to w ostatnim czasie temat niezwykle kontrowersyjny – koty bez problemu mogą być żywione dietą opartą głównie na mięsie, oczywiście pod warunkiem odpowiedniego jej zbilansowania. Znacznie gorzej, w porównaniu m.in. do psów, trawią one węglowodany, co wynika z ich fizjologicznych przystosowań do mięsożerności. Koty charakteryzują się m.in. niewielką aktywnością glukokinazy – enzymu biorącego udział w regulacji metabolizmu węglowodanów. Jako źródło energii z powodzeniem wykorzystują aminokwasy glukogenne, a także tłuszcze. Jednak produkty suche, ze względu na specyfikę procesu produkcji, zawsze będą zawierały węglowodany w swoim składzie. Oczywiście zapotrzebowanie na węglowodany u kotów nie zostało określone, jednak węglowodany w karmie to nie tylko skrobia czy cukry proste – to także włókno pokarmowe. Istnieje wiele rodzajów włókna pokarmowego. Odpowiednie ich połączenie może pozytywnie wpłynąć na objętość posiłku, sytość po posiłku, perystaltykę jelit, a także zapobiec powstawaniu kul włosowych. W przypadku kotów rosnących, ze względu na ich wyższe zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, zaleca się niski poziom włókna pokarmowego (max. 5% suchej masy). U kotów kastrowanych i mało aktywnych zalecane jest zwiększenie zawartości włókna pokarmowego nawet do 15% suchej masy, przez co zwiększa się uczucie sytości po spożyciu karmy – dzięki temu kot nie prosi co chwilę o kolejną porcję jedzenia. U kocich seniorów, u których perystaltyka jelit znacznie spowalnia, dodatek włókna może przywrócić prawidłowy pasaż treści pokarmowej. Jednak włókno ujemnie wpływa na strawność pozostałych składników pokarmowych, dlatego należy obserwować reakcje zwierzęcia na pokarm, chęć pobierania pokarmu i dostosowywać go do stanu zdrowia kota.

Podsumowanie

Karmy bezzbożowe, poprzez swój skład, wysoką zawartość mięsa, a także niską zawartość węglodowanów, stały się bezpiecznym, zbilansowanym posiłkiem dla kotów domowych. Dzięki swoim unikatowym cechom, karmy „grain-free” odzwierciedlają żywienie kotów dzikich i są wygodnym rozwiązaniem dla opiekunów kotów.